تنگی مجرای ادراری در مردان | آیا تنگی مجرا باعث نارسایی کلیه و دیالیز میشود؟

تنگی مجرای ادراری در مردان

تنگی مجرای ادراری یعنی  آسیب و ایجاد بافت اسکار در مجرا ی ادرار که باعث باریک شدن مجرا(پیشابراه)،  (لوله ای که ادرار را از بدن شما خارج می کند) می شود. در کودکان تنگی مجرا معمولا علت آناتومی داشته و پرده و یا وب در مجرا باعث آن می شود.  تنگ شدن مجرا باعث سختی در خروج ادرار از مثانه شده . و بنابر این مشکلات بعدی مثل  سنگ مثانه و عفونت مکرر مثانه و بدتر از همه نارسایی مثانه و کلیه ممکنه بشود.

توجه داشته باشید که در زنان به علت کوتاه بودن مجرا تنگی به ندرت وجود دارد و علل آن و تشخیص و مدل های درمان متفاوت است

 

علائم تنگی مجرای ادرار چیست؟

علائم و نشانه های تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

• کاهش جریان ادرار
• عدم تخلیه مثانه کامل
• پخش شدن ادرار
• مشکل ، فشار یا درد هنگام ادرار کردن
• افزایش میل به ادرار یا تکرر ادرار
• بی اختیاری ادراری
• خون در ادرار

• UTI در مردان
• تورم آلت تناسلی

• عفونت مجاری ادراری
• و در مراحل نهایی نارسایی مثانه و حتی کلیه
• و در کودکان با عدم رشد کودک یا بیقراری حین ادرار کردن کودک و یا با عفونت ادرار کودک همراه باشد

 

آناتومی مجرای ادراری در مردان:

حدود ۳-۵ سانتیمتر  اول مجرای ادراری ، مجرای ادرار خلفی نامیده می شود . که  شامل:

• گردن مثانه (دهانه مثانه)
• پیشابراه پروستات (بخشی از مجرای ادرار که توسط پروستات پوشیده شده)
• پیشابراه مامبرانو
• اسفنکتر ادراری خارجی

تنگی هایی این قسمت تنگی مجرای خلفی نامیده می شود .

در مردان، بقیه مجرای ادرار، مجرای ادرار قدامی نامیده می شود .

مجرای ادرار قدامی شامل:

مجرای ادرار پیازی (زیر کیسه بیضه و پرینه – ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد)

مجرای ادرار آلت تناسلی (در امتداد پایین آلت تناسلی)

تنگی هایی این قست نیز  تنگی مجرای  قدامی نامیده می شود .

در زنان مجرای ادراری کوتاه بوده و حدود ۴ سانتی متر طول دارد . اسفنگتر در زنان در وسط این مجرا قرار دارد.

 

علل تنگی مجرای ادرار چیست؟

تنگی (تنگی مجرای ادرار) می تواند در هر نقطه از مثانه تا نوک آلت تناسلی رخ دهد. بافت اسکار ، که می تواند مجرای ادرار را تنگ کند ، می تواند به دلایل زیر باشد:

• دستکاری های مجرا مثل سیستوسکوپی ( آندوسکوپی مجرا) و تراش پروستات از مجرا
• استفاده متناوب یا طولانی مدت از سوند و نلاتون (کاتتر مجرا)
• تروما مجرای ادراری یا لگن (تصادف و یا سقوط از ارتفاع)
• بزرگ شدن پروستات یا جراحی قبلی برای تراش پروستات
• سرطان مجرای ادراری یا پروستات
• عفونت مقاربتی مجرا (سوزاک)
• سابقه پرتو درمانی در ناحیه نزدیک مجرا
• دفع سنگ کلیه
• در کودکان بیشتر تنگی ها مادرزادی بوده و به صورت وب مجرا می باشد.
• در بیشتر موارد، هیچ دلیلی پیدا نمی شود.

تنگی پیشابراه خلفی در ۳-۵ سانتی متر اول مجرای ادرار اتفاق می افتد.

این نوع تنگی به دلیل آسیبی است که به شکستگی لگن مرتبط است (مانند وسیله نقلیه موتوری یا تصادف صنعتی).

در این موارد مجرای ادرار له شده و یا به طور کامل بریده شده و جدا می شود و ادرار نمی تواند دفع شود.

یک کاتتر باید یا از طریق شکم به مثانه (کاتتر سوپراپوبیک) یا از طریق آلت تناسلی به داخل مثانه قرار داده شود. این اجازه می دهد تا ادرار تخلیه شود تا زمانی که تنگی برطرف شود.

مردان به دلیل طولانی تر بودن مجرای ادراری، بیشتر از زنان در معرض بیماری یا آسیب مجرای ادرار هستند.

 

عوامل خطر تنگی مجرای ادرار چیست؟

مردانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به تنگی مجرای ادرار هستند که :

• یک یا چند بار بیماری مقاربتی
• دست کاری مجرا اخیر  ( مثل سوند)
• اورتریت (تورم و تحریک در مجرای ادرار) احتمالاً به دلیل عفونت
• بزرگی پروستات

 

تنگی مجرای ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

انجام معاینه فیزیکی

یک معاینه فیزیکی ساده از ناحیه آلت تناسلی می تواند به پزشک کمک کند تا وجود تنگی ادرار را تشخیص دهد.

به عنوان مثال، پزشک می تواند به راحتی قرمزی (یا ترشحات مجرای ادرار) را مشاهده کند و متوجه شود که آیا یک یا چند ناحیه سفت یا متورم شده است.

تصویر برداری

برای تشخیص قطعی تنگی مجرای ادرار، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که یک یا چند روش تصویر برداری  زیر را انجام دهد:

اورتروگرافی رتروگراد :

این تست برای مشاهده تعداد تنگی ها و موقعیت، طول و شدت آنها استفاده می شود. این به عنوان یک روش اشعه ایکس سرپایی انجام می شود. رتروگراد در این مورد به معنای “در مقابل جریان” ادرار است. رنگ کنتراست (مایع قابل مشاهده در اشعه ایکس) به مجرای ادرار در نوک آلت تناسلی وارد می شود. هیچ سوزن یا کاتتر استفاده نمی شود. این رنگ به پزشک اجازه می دهد کل مجرای ادرار را ببیند و ناحیه باریک شده را مشخص می کند.

اورتروگرام آنته گرید:

می توان اورتروگرافی رتروگراد را با یک اورتروگرافی آنتگرید ترکیب کرد (آنتگرید به معنای “با جریان” ادرار است). رنگی که از پایین وارد می شود مجرای ادرار را تا ناحیه آسیب دیده پر می کند. رنگی که از بالا وارد می شود، مثانه و مجرای ادرار را تا انتهای تنگی پر می کند. این آزمایش‌ها با هم به پزشک اجازه می‌دهند تا خلأ برنامه‌ریزی برای جراحی را پیدا کند.

 اندازه گیری میزان جریان در هنگام ادرار (یوروفلومتری)

آزمایش ادرار

سیستوسکوپی (آندوسکوپی مجرا) استاندارد طلایی تشخیص تنگی مجرا

آزمایش کلامیدیا و سوزاک

 

روش های درمان تنگی مجرای ادرار چیست؟

درمان ، بسته به اندازه انسداد(طول انسداد) و میزان بافت اسکار، متفاوت است.

هیچ دارویی برای کمک به درمان تنگی مجرا وجود ندارد.

درمان ها شامل:

• دیلاتاسیون تدریجی
• اینترنال اورتروتومی – برش تنگی با لیزر یا چاقوی مکانیکی و یا الکتریکی از طریق سیستوسکوپی
• جراحی باز – برداشتن تنگی با جراحی با اتصال مجدد و بازسازی، احتمالاً با گرافت (اورتروپلاستی)
• انحراف جریان ادرار

بدون درمان، مشکلات دفع ادرار ادامه خواهد داشت.

ممکن است عفونت و سنگ ادرار و یا عفونت مکرر بیضه و آسیب دائمی بیضه ایجاد شود.

همچنین، خطر احتباس ادرار (زمانی که نمی توانید ادرار کنید) وجود دارد که می تواند منجر به بزرگ شدن مثانه و مشکلات کلیوی (نارسایی کلیه و مثانه ) شود.

 برای اخذ نوبت مشاوره آنلاین با تجویز نسخه بیمه کلیک کنید

جراحی غیر تهاجمی و کم تهاجمی

• دیلاتاسیون تدریجی

روش اولیه درمان این است که مجرای ادرار را با استفاده از ابزار پزشکی به نام دیلاتاتور ها  گشاد  کنیم. این یک روش سرپایی است، به این معنی که شما مجبور نیستید شب را در بیمارستان بگذرانید. پزشک با عبور یک دیلاتاتور  کوچک از مجرای ادرار و داخل مثانه شروع به گشاد کردن آن می کند. با گذشت زمان، گشادکننده های بزرگتر به تدریج عبور داده شده و قطر مجرا را  افزایش می دهند. (این روش قدیمی و تقریبا منسوخ شده است)

• اینترنال اورتروتومی :

روش دیگر ، روش استفاده از آندوسکوپ و ابزار برای بریدن محل اسکار تنگی با استفاده از چاقوی مکانیکی و یا  کاتر الکتریکی و یا لیزر می باشد. این عمل سرپایی و بدون بستری در بیمارستان انجام می شود و بیمار همان روز ترخیص و دو روز بعد قادر به بازگشت به محل کار می باشد.

معمولا بعد عمل دو هفته سوند ادراری تعبیه می شود تا عود کم شود.

در اطفال به علت ماهیت تنگی این روش بهترین گزینه است.

یکی دیگر از گزینه های غیر جراحی، قرار دادن کاتتر ادراری دائمی است. این روش معمولا در موارد شدید انجام می شود. خطراتی مانند تحریک مثانه و عفونت مجاری ادراری دارد  ،  و توصیه نمی شود.

 

جراحی باز(تهاجمی)

بسیاری از روش‌های بازسازی برای درمان تنگی‌ها استفاده شده‌اند و برخی شامل ۱ یا ۲ مرحله عمل هستند. در همه موارد، انتخاب نوع عمل  بر اساس محل و طول تنگی و میزان شدت  آن بستگی دارد.

هیچ عمل واحدی برای همه بیماران وجود ندارد.  ۲ نوع اصلی عمل باز تنگی مجرا در مردان ،  اورتروپلاستی آناستوموز و اورتروپلاستی با استفاده از فلاپ می باشد.

• اورتروپلاستی آناستوموز

این روش معمولاً برای تنگی‌های کوتاه مجرای ادرار استفاده می شود.

در این حالت برشی در پرینه (فاصله بین ساک بیضه و مقعد) ایجاد می شود. پس از برداشتن اسکار محل  تنگی، مجددا دو طرف مجرا آناستوموز می شوند. این عمل معمولاً به صورت سرپایی یا با بستری  کوتاه مدت در بیمارستان انجام می شود. یک سوند کوچک و نرم به مدت ۱۰ تا ۲۱ روز در آلت تناسلی باقی می ماند. سپس پس از تصویر برداری با اشعه ایکس و اطمینان از بهبودی ، فولی  برداشته می شود.

• اورتروپلاستی با استفاده از فلاپ:

هنگامی که تنگی طولانی است از این روش باید استفاده کرد. در تنگی های  شدید و طولانی ، جراحی فلاپ  ممکن است نیاز به انجام در چند مرحله  داشته باشد. این ترمیم ها باید توسط یک متخصص اورولوژیست با تجربه در این جراحی ها انجام شود.

به طور کلی میزان موفقیت بسیار خوب است. 

 

 ۳ نوع روش استفاده از فلاپ عبارتند از:

1. فلاپ های آزاد.
2. فلپ پوستی متصل(با پایه):
3. یورتروپلاستی با فلاپ دو چند مرحله ای:

 

فلاپ های آزاد.

در این روش با استفاده از بافت کامل جدا شده و بدون پایه ، بخشی از مجرای ادرار را جایگزین می کنیم.

این بافت ممکن است پوست (گرفته شده از آلت تناسلی) یا اغلب مخاط باکال (از داخل گونه گرفته شده) باشد.

پس از جراحی، ممکن است به بستری کوتاه مدت در بیمارستان و استفاده از کاتتر به مدت ۲ یا ۳ هفته نیاز داشته باشید.

 

فلپ پوستی متصل(با پایه).

در این روش جراحی، فلپ‌های پوست از آلت تناسلی چرخانده می شود ( بدون جدا کردن پایه) تا بخش جدیدی از مجرای ادرار ایجاد شود.

این روش ها پیچیده هستند و باید توسط جراح با تجربه جراحی پلاستیک انجام شود.

پس از جراحی، ممکن است به بستری کوتاه مدت در بیمارستان و استفاده از کاتتر به مدت ۲ یا ۳ هفته نیاز داشته باشید.

 

یورتروپلاستی با فلاپ چند مرحله ای.

این روش زمانی استفاده می شود که بافت موضعی برای پیوند آزاد یا فلپ پوستی کم هست و امکان ترمیم به روش های قبلی وجود ندارد.

مرحله اول – قسمت زیرین مجرای ادرار باز می شود که طول کامل تنگی را نشان می دهد.

یک فلاپ به مجرای ادرار باز شده محکم می شود. پیوند به مدت ۳ ماه تا یک سال بهبود می یابد. در طول این مدت، از سوراخ جدیدی در پشت تنگی ادرار می کنید.(ادرار در سوراخی قبل تنگی دایورت می شود.)

مرحله دوم – چندین ماه پس از بهبود پیوند اطراف مجرای ادرار و نرم و انعطاف پذیری آن، پیوند به صورت لوله ای در می آید.

سپس مجرای ادرار به حالت عادی باز می گردد. یک کاتتر کوچک و نرم به مدت ۱۰ تا ۲۱ روز در مجرا باقی می ماند.

انحراف جریان ادرار

در موارد شدید، یک روش انحراف کامل ادرار ممکن است لازم باشد. این جراحی به طور دائم جریان ادرار را به یک سوراخ در شکم تغییر می دهد. این شامل استفاده از بخشی از روده برای کمک به اتصال حالب به دهانه است. انحراف ادرار معمولاً فقط در صورتی انجام می شود که مثانه به شدت آسیب دیده باشد یا نیاز به برداشتن آن باشد.

آیا از تنگی مجرا می شود پیشگیری کرد؟

• از آسیب به مجرای ادرار و تروما لگن خودداری کنید.
• اگر کاتتر می زنید مراقب باشید مجرا تروماتیزه نشود و از مقدار زیاد ژل روان کننده استفاده کنید.
• از کوچکترین کاتتر مورد نیاز برای کمترین زمان ممکن استفاده کنید
• از عفونت های مقاربتی اجتناب کنید.(اجتناب از روابط خارج از عرف) ، سوزاک زمانی شایع ترین علت تنگی بود. و اگر دچار آن شدید هر چه زودتر پزشک مراجعه و درمان مناسب بگیرید. و باکتری عامل دیگر عفونت مقاربتی کلامیدیا هست که در حال حاضر شایع ترین علت تنگی مجرا بخصوص در افراد جوان می باشد.
• با استفاده از کاندوم یا با اجتناب از رابطه جنسی با شریک آلوده می توان از عفونت جلوگیری کرد.

تنگی مجرای ادرار مسری نیست، اما عفونت های مقاربتی مسری هستند.

 اگر علائم تنگی مجرای ادرار را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع مشکل بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی مثل نارسای کلیه و مثانه  است.

بعد از درمان

بسیاری از اطفال پس از درمان تنگی مجرای ادرار نتیجه خوبی دارند و عود پایین است . در بزرگسالان که علت اکثر موارد تنگی بافت اسکار می باشد، ممکن است نیاز به درمان های تکراری داشته باشند. اکثر موارد تنگی مجرا ادراری در بزرگسالان عود کننده است و نیاز به پیگیری طولانی مدت دارد.

از آنجایی که تنگی مجرای ادرار پس از جراحی ممکن است عود کند، باید توسط متخصص اورولوژی تحت نظر باشید. پس از برداشتن کاتتر، پزشک شما را با معاینات فیزیکی و رادیولوژی خاصی ، در صورت نیاز تست می کند. گاهی اوقات پزشک اورتروسکوپی برای بررسی ترمیم انجام می دهد. در برخی بیماران، تنگی ممکن است عود کند اما ممکن است نیازی به درمان اضافی نداشته باشد. اما اگر باعث انسداد شود، با اورتروتومی یا دیلاتاسیون قابل درمان است. ممکن است برای تنگی‌های جدی که عود می‌کنند، جراحی باز تکرار شود.

در برخی موارد، تنگی می تواند باعث احتباس ادرار، ناتوانی در دفع ادرار به دلیل انسداد کامل مجرای ادرار شود. این یک وضعیت خطرناک است. اگر علائم تنگی را تجربه کردید و قادر به ادرار کردن نیستید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

 

چه علائمی نشان دهنده تنگی مجرا ادراری است؟

سخت ادرار کردن ، خون در ادرار ، علایم تکرر و سوزش ادرار ، درد لگن و زیر شکم و..

آیا کاری می توانم انجام دهم تا از بازگشت تنگی جلوگیری کرد؟

چه مشکلاتی ممکن است در حین یا بعد از جراحی ایجاد شود؟

چه مدت به مراقبت های بعدی نیاز است؟